Κοιμήσου Περσεφόνη...
Εκεί που φύτρωνε φλισκούνι κι άγρια μέντα,
κι έβγαζε η γη το πρώτο της κυκλάμινο,
τώρα οι εργάτες παζαρεύουν τα τσιμέντα,
και τα πουλιά πέφτουν νεκρά στην υψικάμινο.
Κοιμήσου Περσεφόνη στην αγκαλιά της γης.
Στου κόσμου το μπαλκόνι, ποτέ μην ξαναβγείς".
Νίκος Γκάτσος
Βρισκόμαστε στην αρχή μιας νέας χρονιάς και το περσινό καλοκαίρι είναι πια μακρινό παρελθόν. Αυτή η συνεχής ροή του αμείλικτου χρόνου μας δείχνει ότι είναι ένας αντίπαλος που δε μπορεί με τίποτα να νικηθεί.
Έτσι λοιπόν, σε μια προσπάθεια μας να αντιμετωπίσουμε αυτόν τον πανδαμάτορα χρόνο, τρέξαμε και το περασμένο καλοκαίρι ν' απομυζήσουμε μερικές στιγμές χαράς. Τρέξαμε σε διακοπές, σε εκδρομές, σε ταξίδια, σε παραλίες! Για όλους εμάς που ζούμε στο άστυ, η φύση είναι μια διέξοδος, μια ανάσα, μια αλλαγή από την καθημερινότητα.
Έτσι λοιπόν η Κρήτη, αυτός ο ευλογημένος τόπος, που συνδυάζει τη θάλασσα με το βουνό, γεμίζει από κόσμο τους καλοκαιρινούς μήνες με ξένους αλλά και ντόπιους που θέλουν να γευτούν την ξεχωριστή της αίσθηση. Και ενώ κανονικά θα έπρεπε κάποιος να μεταφέρει όλες τις θετικές εντυπώσεις του καλοκαιριού και την αύρα του, εγώ όσο κι αν το θέλω, δε μπορώ να βλέπω μόνο το φυσικό και ανθρώπινο τοπίο που άντεξαν στη φθορά του χρόνου και περισσότερο του ανθρώπου.
Δυστυχώς, για ένα όχι αδιάφορο μάτι, μια βόλτα στα περισσότερα μέρη της Κρήτης είναι οδυνηρή. Ο Κρητικός (στη μεγάλη του πλειοψηφία, για να είμαστε ειλικρινείς) έχει χάσει τη γνήσια σχέση αγάπης με τη φύση που είχε κάποτε. Ακόμη και στα χωριά, που οι εικόνες της ανόθευτης ομορφιάς της φύσης θα έπρεπε να εμπνέουν και να χαρακτηρίζουν τους κατοίκους, τα όσα είδαν (και βλέπουν) τα μάτια μου το καλοκαίρι που πέρασε, είναι λίαν απογοητευτικά. Για να γίνω πιο συγκεκριμένος:
- Τρόμαξα όταν είδα προσφάτως γιαγιά σε ορεινό χωριό της Κρήτης να πετάει εντελώς αδιάφορα στο δρόμο του χωριού της υπόλοιπα μπομπονιέρας μετά από γάμο.
- Τρόμαξα όταν είδα 3 παιδιά του Δημοτικού Σχολείου, από τα οποία θα περίμενε κανείς στοργή και αγάπη για τα ζώα να τραβούν από τα κέρατα και να κλωτσούν (..) ένα δύσμοιρο κατσικάκι δεμένο σε παρακείμενο δέντρο, έξω από εκκλησία. Και βέβαια οι γονείς τους και οι υπόλοιποι θεοφοβούμενοι παρευρισκόμενοι να παρακολουθούν αδιάφοροι και αμέτοχοι. Και όταν επενέβην ( εγώ ο επισκέπτης ) για να σώσω το ζώο, με κοιτούσαν σαν να ήμουν UFO.
- Τρόμαξα όταν διαπίστωσα ότι οι περισσότερες διαδρομές προς ορεινά χωριά έχουν μετατραπεί σε απέραντες χωματερές, στις οποίες οι αναίσθητοι (το λιγότερο ) πολίτες (κατ' ευφημισμό) ξεφορτώνουν σκουπίδια, μπάζα, στρώματα, πλυντήρια, κούτες κι ότι άλλο δε χρειάζονται. Επίσης είναι διάσπαρτες (οι διαδρομές αυτές) από χιλιάδες πλαστικά μπουκάλια νερού αλλά και ότι άλλο εκσφενδονίζουν από τα παράθυρα των αυτοκινήτων τους οι σύγχρονοι Νεοέλληνες. Το θέαμα των μπουκαλιών που κείνται παρατημένα σε απόσταση μόλις εκατοστών μεταξύ τους είναι απογοητευτικό. Και βέβαια περισσότερο απογοητευτικό είναι το γεγονός ότι «έχουμε συνηθίσει το πρόσωπο του τέρατος»,όπως έλεγε και ο Μάνος Χατζιδάκις, και τίποτα πια δε μας ενοχλεί.
- Τρόμαξα όταν είδα ισκιώματα και πλαγιές κατεστραμμένους από τα σκουπίδια να περιφράσσονται από το Δήμο της εκάστοτε περιοχής μια και δεν υπάρχει πλέον (εν έτι 2005) καμιά ελπίδα συνέτισης ή πειθούς προς τους επίδοξους ρυπαντές.
- Τρόμαξα όταν επισκέφθηκα για άλλη μια φορά περιοχές της Νότιας Κρήτης και συνειδητοποίησα ότι το ντεκόρ του απίστευτου φυσικού κάλλους τοπίου, είναι πρόχειρες τσιμεντένιες εξοχικές κατασκευές ή ενοικιαζόμενα δωμάτια για τουρίστες (πρώην κοτέτσια). Κι όλα αυτά δίπλα σε ερείπια αρχαίων πόλεων, έτσι για να θυμόμαστε πως ήμασταν και πως είμαστε. Καμία αισθητική, κανένας σεβασμός στο τοπίο, όλα πρόχειρα, στο πόδι, αλά Βαλκάνια.
- Τρομάζω καθημερινά και θλίβομαι βαθύτατα όταν τοπική εφημερίδα αφιερώνει καθημερινά ολόκληρη σελίδα της με σημεία στη μητροπολιτική πρωτεύουσα, το Ηράκλειο, με θλιβερές εικόνες από την πόλη μας. Είναι να μην πέσει το πρώτο σκουπίδι. Η συνέχεια είναι προδιαγεγραμμένη. Το σημείο μετατρέπεται με μαθηματική ακρίβεια σε χωματερή όπου ο καθένας ξεφορτώνεται ότι μπορεί.
Ηράκλειο - Κρήτη - Ελλάδα 2005. Ενώ οι άλλοι Ευρωπαίοι εταίροι μας, κυρίως οι Δυτικοί, ασχολούνται με το πώς θα παράγουν λιγότερο ρυπογόνα αυτοκίνητα, πως θα φτάσουν στο να ανακυκλώνουν 50-70% των απορριμμάτων τους, εμείς εδώ στη μπανανία, προσπαθούμε να πείσουμε το μέσο πολίτη να μην πετάει τα αποτσίγαρα και τα μπουκάλια από το παράθυρο του αυτοκινήτου του.
Γιατί, να μην κρυβόμαστε αγαπητοί αναγνώστες, όλα αυτά τα σκουπίδια, κάποιοι τα πέταξαν εκεί που βρίσκονται σίγουρα χωρίς καθόλου να το σκεφτούν πριν κάνουν αυτή την κίνηση, κάπως σαν το άναμμα ενός τσιγάρου.
Και βέβαια για να συμπληρωθεί το θέατρο του παραλόγου, αν κάνεις και καμιά παρατήρηση σε κανένα από τους ρυπαντές, μαύρη σου η μοίρα!! Μια φορά το επιχείρησα και παραλίγο να τις φάω κιόλας, καθότι μου είπαν «να κοιτάω τη δουλειά μου».
Δυστυχώς θα πρέπει να παραδεχτούμε την πικρή αλήθεια. Ο μέσος πολίτης, δεν έχει ούτε καν τη στοιχειώδη ευαισθησία για το περιβάλλον. Ίσως γιατί νομίζει ότι δεν περνάει άμεσα από την τσέπη του. Κι ως γνωστόν, τη σήμερον, ότι δεν περνάει από την τσέπη μας, δε μας αφορά. Και αφού δε μας αφορά, τσιμέντο να γίνουν όλα.
Και βέβαια, ποτέ μου δεν κατάλαβα γιατί το μόνιμο επιχείρημα των Μ.Μ.Ε. για το πόσο επιτακτική είναι η προστασία του περιβάλλοντος είναι οι τουρίστες που θα δουν τα χάλια μας και τα πρόστιμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Δηλαδή όλοι εμείς οι ντόπιοι δεν έχουμε δικαίωμα, ούτε και απαίτηση μάλλον, να ζούμε σε ένα καθαρό περιβάλλον, που στο κάτω-κάτω αυτό είναι το πραγματικό μας σπίτι και όχι το τσιμεντένιο μας κλουβί; Δε μας ενοχλεί που παραλάβαμε ένα προικισμένο τόπο με τεράστια ιστορία και τον παραδίδουμε στις επόμενες γενιές ως «κρανίου τόπο»; Το μόνο που μας πειράζει είναι τι θα δουν οι τουρίστες (δηλαδή μην τυχόν και χάσουμε λεφτά αν δεν ξανάρθουν ) και ο βομβαρδισμός προστίμων (που σημαίνει ότι θα μπούμε πάλι σε έξοδα).
Αλλά για να λέμε τα πράγματα με το όνομα τους, οι ευθύνες δεν ανήκουν μόνο στον ιδιώτη, που τις περισσότερες φορές είναι αδαής και ανενημέρωτος. Δυστυχώς οι εκάστοτε ελληνικές κυβερνήσεις αλλά και η τοπική αυτοδιοίκηση μάλλον σαν ανέκδοτο ακούν το θέμα «προστασία περιβάλλοντος».
Εμείς, οι πολιτισμένοι Έλληνες, δε μπορούμε να διανοηθούμε τι μέτρα έχουν παρθεί σε άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την προστασία του περιβάλλοντος και για να αποκτήσουν οι πολίτες περιβαλλοντική συνείδηση. Αλλά στις περιπτώσεις αυτές πρέπει να συγκρουστείς με συμφέροντα εταιρειών και αυτό δεν είναι και πολύ εύκολο.
Θα δώσω μόνο 2 παραδείγματα:
- Στη Δανία και Γερμανία, με την επιστροφή των κουτιών αλουμινίου στο σούπερ μάρκετ, επιστρέφεται στον αγοραστή περίπου το μισό της αξίας του προϊόντος(δηλαδή περίπου 0,25 λεπτά). Σκεφτείτε ποιος θα πετούσε τα κουτιά στα σκουπίδια, αν αυτό το μέτρο ίσχυε και στην Ελλάδα.
- Σε άλλες χώρες οι εταιρείες παραγωγής και συσκευασίας εμφιαλωμένου νερού επωμίζονται την ευθύνη της διαχείρισης των φιαλών μετά την πώλησή τους. Εδώ ισχύει το σύνθημα «πουλήστε, εισπράξτε, τελειώσατε». Δημιουργούμε το πλαστικό, από τις μεγαλύτερες αιτίες ρύπανσης στον πλανήτη, κι έπειτα δε μας ενδιαφέρει καθόλου τι θα απογίνει αυτό.. Το ότι εκατομμύρια πλαστικά μπουκάλια πετιούνται στις χωματερές κάθε χρόνο με ανυπολόγιστη ζημιά για το περιβάλλον, δεν απασχολεί κανένα από τους ιθύνοντες. Δημιουργήσαμε και μερικές θέσεις εργασίας κι όλα καλά (που λέει κι ο Ρουβάς).
Θα μπορούσα ν' αναφέρω πάμπολλα τέτοια παραδείγματα. Διότι, μπορεί κάποτε, όπως λέει και ο Νεοέλληνας, οι Ευρωπαίοι να ζούσαν στα σπήλαια κι εμείς να χτίζαμε την Ακρόπολη, τώρα όμως έρχονται με τις κάμερες και βγάζουν στο Internet τα χάλια μας.
Θα μπορούσα να γράψω ολόκληρες σελίδες γι' αυτά που με πληγώνουν τριγύρω μου, στο βιασμένο περιβάλλοντα χώρο που διαβιώ. Θα κλείσω όμως με ένα απόσπασμα από την απάντηση του αρχηγού των Ινδιάνων Σηάτλ στον πρόεδρο των Η.Π.Α.. Φράνκλιν, όταν το 1854 πρότεινε να αγοράσει μεγάλη ζώνη από τις εκτάσεις των Ινδιάνων για να δημιουργήσει μια περιοχή ελεγχόμενης εγκατάστασης για τον Ινδιάνικο λαό.
"Ότι συμβαίνει στη γη, συμβαίνει και στους γιους της. Δεν είναι ο άνθρωπος που ύφανε το νήμα της ζωής. Εκείνος είναι μόνο μία κλωστή. Ότι κάνει στο νήμα, το κάνει και στον εαυτό του".